Ο Γιάννης Βαλτής έγραψε το πρώτο του βιβλίο στο διάστημα θεραπείας του καρκίνου πνεύμονος από τον οποίο προσβλήθηκε και μετά από αυτό. Υποβλήθηκε σε πάσης φύσεως θεραπείες (χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες, εγχείρηση) σε Νοσοκομείο Γερμανικής πόλης, όπου είχε μεταναστεύσει από καιρό για επαγγελματικούς λόγους.
Το βιβλίο δεν είναι καθαρή αυτοβιογραφία. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί λογοτεχνικό, αποτελούμενο από 28 κεφάλαια-μικρά διηγήματα, που το καθένα έχει ανεξαρτησία ύφους, τρόπου και περιεχομένου, αλλά όλα συνδέονται με τη περιπέτεια της υγείας του συγγραφέα. Το επάγγελμά του (video, διαφήμιση, φωτογραφία, σκηνοθεσία) είναι προφανές ότι επηρέασε τον τρόπο γραφής, το κοίταγμα προς τη νόσο, προς τα του εαυτού, προς τους άλλους, προς την ίδια τη ζωή. Η αλήθεια όμως είναι ότι το βιβλίο είναι ένα κομψοτέχνημα λόγου και έκφρασης. Και η αιτία είναι ότι ο συγγραφέας γυμνώνεται ψυχή τε και σώματι. Η απέκδυση από πάνω του κάθε ψεύτικου και επιτηδευμένου τον ματώνει, αλλά και τον ελευθερώνει. Η θλίψη για τα γεγονότα, η αγωνία για το παρόν και το μέλλον, ο πόνος για τη μοίρα του, η στοργή για τα παιδιά του, η τρυφερότητα για γνωστούς και άγνωστους ανθρώπους, οι καθημερινές τυχαίες σχέσεις με ξένους και γνωστούς, όλα αυτά αναδίδουν αίσθηση αλήθειας, είναι πηγαία, ατόφια, βγαίνουν από τη ψυχή του σα γάργαρο νερό.
Το παιχνίδι παρελθόντος και παρόντος είναι πολύ έντονο. Οι μνήμες εναλλάσσονται με ταχύτητα παρόμοια με αυτή κινηματογραφικού φιλμ ή άλμπουμ φωτογραφιών με τα οποία ο συγγραφέας είναι εξοικειωμένος. Τον απασχολεί ο φόβος’ τον ζωγραφίζει είτε άμεσα με ενδόμυχες προσωπικές σκέψεις, είτε έμμεσα μέσα από συμβάντα σε άλλα πρόσωπα ή κοινωνικά γεγονότα.
Το σώμα του, μέσα από το ένστικτο, γίνεται κιβωτός συνταρακτικών (και ενίοτε τραγικών) ψυχολογικών μεταπτώσεων, βίωσης της ματαιότητας της ζωής και συγχρόνως δίψας για τη ζωή, ευαισθησίας και αγάπης. Η αρρώστια τον έμαθε να συλλαμβάνει κάθε σήμα του σώματός του (η περιγραφή της δύσκολης φάσης με τις διάρροιες από τη γαστρογραφίνη στον αξονικό τομογράφο εκκρεμεί αριστοτεχνικά ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό), τον έμαθε να εκφράζεται μέσα από το σώμα (η καταπληκτική ερωτική σκηνή –αληθινή ή φαντασιακή, δεν την ξεκαθαρίζει- γίνεται κορύφωση της ανάγκης για ζωή, για επιβεβαίωση, για πλησίασμα προς τον άλλο, για υγεία). Η ματιά του σαρώνει τα πάντα, γίνεται άλλοτε κριτική, σκληρή, όσο βλέπει γύρω του τη φτήνια και τη μικροπρέπεια, άλλοτε ειρωνική, όσο βλέπει την αντίθεση ζωής και θανάτου, αληθινού και ψεύτικου και άλλοτε τρυφερή, αγαπητική, όσο βλέπει ταπεινούς ανθρώπους της προσφοράς και της θυσίας.
Και όλα αυτά τα σκεπάζει μια μοναχικότητα που ο Γιάννης Βαλτής την εκφράζει με εξαιρετική τέχνη και διακριτικότητα. Περιγράφει τη μοναχικότητα των συνασθενών του, καθρεφτίζοντας στην ουσία τη δική του μοναχική πορεία στο δρόμο της απειλητικής αρρώστιας. Συγκινούν οι εικόνες των μοναχικών περιπάτων του στην ξένη χώρα και η ανάγκη του για απόσυρση στην ερημωμένη τον χειμώνα Βουρβουρού της Χαλκιδικής, ενώ πάντα ζούσε σε μεγαλουπόλεις. Τον ενοχλεί αφάνταστα ο ερχομός χιλιάδων παραθεριστών το καλοκαίρι κοντά στο σπίτι του, γίνεται αυστηρός μαζί τους και με τη βαρβαρότητα που κουβαλούν. Η διαφορετική καταγραφή των δύο βιογραφικών του σημειωμάτων, ενός πλήρους επιτυχιών, αλλά ουσιαστικά γεμάτου ματαιότητες και ενός δευτέρου ατυχούς, γεμάτου ήττες, αλλά πικρά αληθινού είναι γροθιά στο στομάχι για κάθε «επιτυχημένο» που κρύβει σφιχτά μέσα του μια αυταπάτη. Εκφράζει έντονη τη συμπάθειά του για μοναχικούς ανθρώπους και ζώα. «Ματαίως ασχολήθηκα με τη διαφήμιση. Ματαίως φλέρταρα, ματαίως χαμογέλασα, ματαίως άκουσα με τις ώρες ανοησίες, ματαίως προσπάθησα να ενταχθώ. Πολλοί λόγοι φαντάζομαι με οδήγησαν σ’ αυτή τη ματαιότητα. Παγιδεύτηκα στην πεποίθηση πως όσο ανεβαίνεις, τόσο πιο ελεύθερος γίνεσαι. Πρώτα εξαντλήθηκαν οι δυνάμεις, μετά η υπομονή, μετά το ενδιαφέρον, μετά τα χρήματα στην αγορά, τέλος η υγεία κι η αυταπάτη». Όλα αυτά είναι εκφάνσεις της καλής αλλοίωσης που μπορεί να επιφέρει σε καλόπιστους ανθρώπους ο καρκίνος, η απειλή, η ματαιότητα, το φάσμα του θανάτου.
Το αποκορύφωμα είναι η ευχαριστιακή αναφορά του σε πλειάδα ανθρώπων, φίλων, γνωστών ή και αγνώστων που ο καθένας από τη μεριά του με τη παρουσία του τον έδωσαν δύναμη, έμπνευση και τέλος την ευχαρίστηση να ζει τη χαρά της κάθε επιπλέον μέρας σαν κέρδος extra ball στο φλιπεράκι της ζωής του.
Από το Χαράλαμπο Ανδρεάδη, Παθολόγο Ογκολόγο
