19ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ: ΕΝΑΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Αθήνα, Απρίλιος 2013
Γράφουν οι Βαρθαλίτης Ι, Καρδαμάκης Δ, Πισσάκας Γ, Αρδαβάνης Α.
Το επιστημονικό πρόγραμμα διαμορφώθηκε με κοινή προσπάθεια της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδος και της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, με στόχο να «φωτισθούν οι καινοτόμες στρατηγικές για την αντιμετώπιση των όγκων». Δόθηκε προσοχή έτσι ώστε: να αναδειχθούν οι πρόσφατες εξελίξεις στον χώρο της Ογκολογίας, να φωτισθούν οι πρόοδοι στην έρευνα, στην πρόληψη, στη θεραπεία του καρκίνου, να γίνει ενημέρωση για τις νέες τεχνολογίες και για τις νέες μεθοδολογίες, να υπάρχει επιχειρηματολογία από διαφορετικές οπτικές γωνίες σε περιοχές όπου δεσπόζουν αντικρουόμενες απόψεις ή γκρίζες ζώνες, να αναδειχθούν μερικά από τα χρόνια λειτουργικά προβλήματα στην Ελλάδα και την Ευρώπη, να προταθούν εκπαιδευτικές προτάσεις-ευκαιρίες σε νέους επιστήμονες από έγκυρους Έλληνες και ξένους ερευνητές. Κυρίως, να αναπτυχθεί η ώσμωση μεταξύ των εμπλεκομένων στη θεραπεία ειδικοτήτων, κλινικών και εργαστηριακών, καθώς και των νοσηλευτών ογκολογίας.
Συμμετείχαν συνολικά περισσότεροι από 500 σύνεδροι από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με κύριες ειδικότητες τους παθολόγους-ογκολόγους και τους ακτινοθεραπευτές-ογκολόγους.
Από όσα ενδιαφέροντα ακούστηκαν στη διάρκεια του συνεδρίου, σταχυολογούμε τα ακόλουθα:
1. Η Dr Gina Brown, (Royal Marsden Hospital UK), παρουσίασε τα νεώτερα δεδομένα για την διάγνωση και την σταδιεκτίμηση του καρκίνου του ορθού, με τη χρήση της μαγνητικής τομογραφίας. Ανέδειξε ότι οι σύγχρονοι στόχοι της θεραπείας του καρκίνου του ορθού περιλαμβάνουν την μείωση της περιεγχειρητικής και της μακροπρόθεσμης μετεγχειρητικής νοσηρότητας, τη διατήρηση της ποιότητας της ζωής, τη διατήρηση και καλή λειτουργία του σφιγκτήρα του ορθού, την ελαχιστοποίηση/εξάλειψη του κινδύνου της τοπικής υποτροπής, κυρίως μέσω της επιλεγμένης μεθόδου ακτινοθεραπείας και της καλής χειρουργικής επέμβασης, καθώς και την μείωση του κινδύνου απώτερης υποτροπής, μέσω της σύγχρονης χημειοθεραπείας και της τακτικής παρακολούθησης. Εξάλλου ο Dr Rob Glynne-Jones, (Mount Vernon Cancer Centre), τόνισε ότι οι νέες εξελίξεις στη διαχείριση των ασθενών με καρκίνο του ορθού επιβάλουν την συμμόρφωση των θεραπευτικών μας μεθόδων στα νέα δεδομένα. Παραθέτοντας τα προβλήματα που προκαλεί η ακτινοβολία ή η χημειο-ακτινοθεραπεία, αφού αναρωτήθηκε αν πραγματικά έχει σημασία ο στόχος της μείωσης των ποσοστών της τοπικής υποτροπής, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειαζόμαστε μια πιο ισορροπημένη και ευρύτερη συζήτηση για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της προεγχειρητικής ακτινοθεραπείας, εξατομικεύοντας τις θεραπευτικές αποφάσεις και λαμβάνοντας υπόψη τις απώτερες επιπτώσεις όλων των θεραπευτικών χειρισμών.
2. Ο Dr Andreas Paul, (Dept. of General, Visceral and Transplantation Surgery, University Essen), παρουσίασε δεδομένα για τις νεώτερες τεχνικές στην ηπατεκτομή ασθενών με ηπατικές μεταστάσεις, με αποτελέσματα που μεταφράζονται σε αυξημένη επιβίωση των ασθενών. Συγκεκριμένα, κατά τα τελευταία 25 χρόνια, η μακροπρόθεσμη επιβίωση αυτών των ασθενών αυξήθηκε από 50% σε 60%, κυρίως λόγω της βελτίωσης της χημειοθεραπείας, των νέων βιολογικών παραγόντων, την διεπιστημονική προσέγγιση ομάδας ειδικών και την βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών. Οι παρεμβάσεις σε περίπτωση επανεμφάνισης του όγκου είναι πλέον δυνατές με τεχνικές ηπατεκτομής δυο σταδίων με συνδυασμό απολίνωσης και εμβολισμού, καθώς και νέες τεχνικές (In-situ διαίρεση και συνδυασμό με νέο-βοηθητική χημειοθεραπεία ή υπερθερμία -HIPEC).
3. Η Dr Christina Fotopoulou, (Imperial College NHS Trust London, West London Gynecological Cancer Center), και ο Dr Αριστοτέλης Μπάμιας (Αν Καθηγητής Νοσοκομείο Αλεξάνδρα), ανέλυσαν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, της αρχικής επέμβασης έναντι της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας, σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο ωοθηκών. Παρουσίασαν τα πιθανά προτερήματα της ογκομείωσης που επιτυγχάνετα με την εισαγωγική χημειοθεραπεία και συμφώνησαν ότι η πλήρης εκτομή της μακροσκοπικής νόσου, (στην αρχική χειρουργική επέμβαση ή στην επέμβαση σε δεύτερο χρόνο, μετά την προεγχειρητική χημειοθεραπεία), παραμένει ο ισχυρότερος προβλεπτικός παράγων της συνολικής επιβίωσης.
4. Ο Dr Ian Judson, (Sarcoma Unit, Royal Marsden Hospital) αναφέρθηκε στις τρέχουσες στρατηγικές, καθώς και τις μελλοντικές προοπτικές της θεραπείας των σαρκωμάτων μαλακών μορίων. Αναφέρθηκε σε μοριακούς μηχανισμούς ενεργοποίησης αυτών των όγκων, που έχουν σχέση και με την ανταπόκριση στη συστηματική θεραπεία, σε συνδυασμό με τους προτεινόμενους θεραπευτικούς αλγόριθμους. Στα συμπεράσματα της ομιλίας, τονίστηκε ότι όλα τα είδη σαρκωμάτων μαλακών μορίων δεν διαθέτουν όμοιους μοριακούς μηχανισμούς ενεργοποίησης ή ανταπόκρισης στη συστηματική θεραπεία, καθώς και ότι παρουσιάζουν διαφορετική ευαισθησία στα κυτταροτοξικά φάρμακα.
5. Οι προσκεκλημένοι από την Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας ομιλητές Philippe Lambin (Ολλανδία) και Michael Brada (Αγγλία) παρουσίασαν τις νέες επιστημονικές αναζητήσεις στο χώρο της ακτινοθεραπείας. Πώς καταξιωμένες διαγνωστικές τεχνικές όπως η αξονική τομογραφία μπορούν να ενσωματώσουν στοιχεία μοριακής βιολογίας και πώς η νέα τεχνολογία θα πρέπει να εφαρμόζεται λελογισμένα, προς όφελος των ασθενών.
6. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν τα δεδομένα που παρουσίασε ο Dr Raffaele Califano, (The Christie NHS Foundation Trust, Manchester), κυρίως επειδή απέδειξε ότι υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες για τους νέους επιστήμονες στην Ευρώπη, ειδικά τώρα που η χώρα μας δοκιμάζεται από τις μεγάλες δημοσιονομικές περικοπές. Ενδεικτικά, στο σύνολο των υποτρόφων πανευρωπαϊκά, η Ελλάδα κατέχει την δεύτερη θέση, ξεπερνώντας χώρες με πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό. Όσο για τα πεδία έρευνας των υποτρόφων, ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη και του πνεύμονα, απασχόλησαν περισσότερο από 50% των υποτρόφων.
7. Ο Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στην ομιλία του με θέμα, «Με ποιο τρόπο τα φαρμακοοικονομικά δεδομένα θα επηρεάσουν τις θεραπευτικές κατευθύνσεις στο μέλλον;», παρουσίασε την εξέλιξη της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης 2000-2012. (Πηγή : IOBE, Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων, υπολογισμοί Κ. Σουλιώτη. Συνυπολογίζονται τα rebates)
Επίσης, ανέδειξε την εξέλιξη της κατανομής της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης στην εφοδιαστική αλυσίδα, η οποία παρουσιάζει πτωτική πορεία μέχρι το 2011. (Πηγή: ΠΕΦ, Αγορανομικές Διατάξεις 2000-2011, υπολογισμοί Κ. Σουλιώτη)
Τέλος, ο ομιλητής ανέδειξε με σαφήνεια την επίδραση της ύφεσης, στον περιορισμό των πόρων για την υγεία. Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζεται ο προϋπολογισμός δαπανών υγείας του ΕΟΠΥΥ για το 2012.
8. Στις πρωτοποριακές εξελίξεις της τεχνολογίας της πληροφορικής, ξεχώρισε η ομιλία του Κώστα Μαριά, από το Εργαστήριο Υπολογιστικής Ιατρικής, Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ) στο Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ), με θέμα τα «Υπολογιστικά μοντέλα και ανάλυση ιατρικών εικόνων για βελτιστοποίηση προσωποποιημένων προβλέψεων θεραπευτικού αποτελέσματος σε ασθενείς με καρκίνο». Συγκεκριμένα, η ανάλυση αυτών των δεδομένων έχει ως σκοπό την υποστήριξη ιατρικών αποφάσεων. Επιδίωξη του προγράμματος είναι, τα In Silico μοντέλα να αποτελέσουν ένα ισχυρό εργαλείο για την εξαγωγή φυσιολογικών βιοδεικτών απεικόνισης. Η επικύρωση όμως αυτών των μοντέλων είναι εξαιρετικά δύσκολη, δεδομένου ότι τα δεδομένα των ασθενών, που αναλύονται σ’ αυτό το πρόγραμμα, πρέπει πρώτα να δοκιμασθούν στην κλινική πράξη.
Βραβεύσεις
Εκτός από τις βραβεύσεις πρωτοποριακών ερευνητικών εργασιών, φέτος η ΕΟΠΕ τίμησε συμβολικά τους “ανώνυμους”, τους αφανείς μαχητές του χώρου της ογκολογίας, γιατρούς και νοσηλευτές.
Ποιοι είναι αυτοί; Όλοι, παλαιότεροι και νεότεροι, όσοι στέκουν στο πλάι του θανάσιμα άρρωστου, του απερχομένου ανθρώπου. Αυτοί που με σφιγμένα δόντια από τη Κρίση, κάτω από τα συνεχή χτυπήματα μιας πολιτείας χωρίς έρμα και ειρμό, με το επίπεδο ζωής τους να χαμηλώνει ολοένα, μένουν στις επάλξεις. Προσπαθώντας να αμβλύνουν τα χτυπήματα μιας μητριάς πατρίδας στο σώμα των αρρώστων με βαρύ ή θανάσιμο νόσημα. Παραμερίζοντας, όσο το μπορούν τη δική τους βιοποριστική αγωνία, τα εκμαυλιστικά ψιθυρίσματα του εύκολου κέρδους, την αναξιοκρατία και τόσα άλλα που τον πληγώνουν.
Ο επαγγελματίας υγείας γενικά και ο ασχολούμενος με την ογκολογία ειδικότερα και μάλλον εντονότερα κολυμπά μέσα σε εκρηκτικό μείγμα. Μέσα στη γνωστή από παλιά στον τόπο μας -όχι τωρινή- απουσία κανόνων εν μέσω των κρότων από τις εκρηκτικές εξελίξεις των βιοϊατρικών επιστημών διεθνώς, πρέπει να συνεχίσει να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες υγείας μέσα σε ένα σχεδόν εχθρικό περιβάλλον που τον κατατάσσει αυτομάτως στην κατηγορία των υπόπτων -τουλάχιστον- παντοειδούς διαφθοράς, ενώ ταυτόχρονα είναι αναγκασμένος να φροντίσει τον βιοπορισμό του…
Ο Βιοπορισμός με υψηλότερους ή χαμηλότερους στόχους αποτελεί το θεμιτό κίνητρο για τον επαγγελματία υγείας, όπως για κάθε άνθρωπο. Ενώ σε ομαλές συνθήκες η πλεύση είναι μια προβλέψιμη και μάλλον εύκολη διαδικασία, στην καταιγίδα, η διατήρηση της ισορροπίας του κλυδωνιζόμενου σκάφους καθίσταται ζητούμενο. Σε δύσκολες συνθήκες η επιβίωση σπρώχνει τα ηθικά προτάγματα στην άκρη, συχνά τα ποδοπατάει. Η Βιοποριστική αγωνία ωθεί τον επαγγελματία υγείας σε προσωπικές τακτικές επιβίωσης, με παραμερισμό της Ηθικής. Πιστεύουμε ότι η πλειονότητα στη χώρα μας αντιστέκεται στο εύκολο προφανές και ισορροπεί ανάμεσα στην Επιβίωση και τη διάσωση των Ιπποκρατικών Αρχών στην καθημερινή πράξη. Περνά ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά των ποικίλων αντικρουομένων συμφερόντων της βιομηχανίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος αλλά και των πραγματικών κοινωνικών αναγκών και ηθικών επιταγών.
Δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Οι παλαιότεροι που μένουν πεισμωμένοι σε επάλξεις που έχουν συχνά προδοθεί ή παραδοθεί από τους ηγέτες, οι νεότεροι που πυκνώνουν τις ίδιες επάλξεις με τον αναμενόμενο ενθουσιασμό έστω και ψαλιδισμένα φτερά, αυτοί κρατούν το λυχναράκι αναμμένο, το λυχναράκι που μπορεί να φωτίσει ένα νέο Όραμα. Γιατί η Υγεία και ιδιαίτερα η μάχη κατά του Καρκίνου πρέπει να είναι τελεσφόρα και για να συμβεί αυτό πρέπει να είναι διαρκής, με μαχητές δικαιωμένους. Αξίζει να κρατήσουμε τη σημαία ψηλά με όποιο τίμημα γιατί άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
Η Ιστορία υποδεικνύει ότι στις Θερμοπύλες, η Αποκοτιά νικήθηκε Τακτικά, όμως νίκησε Στρατηγικά.
